Latince “modo” kelimesinden gelen moda, “hemen şimdi” anlamı taşır. Bunun yanında İtalyanca’da değişiklik ihtiyacı ya da süslenme gereksinimiyle toplum yaşamına giren gelip geçici yenilik olarak da bilinir. Yani modanın tanımı olarak, belli bir süre gündemde olan toplumsal beğeni ya da herhangi bir şeye karşı gösterilen aşırı düşkünlüktür diyebiliriz.
Moda terimi denildiği zaman akla hep kıyafet gelse de aslında moda yalnızca kıyafet değildir. Modanın birçok farklı alanda hâkimiyeti söz konusu. Modanın kategorileri olarak; müzik, sanat, edebiyat, tiyatro, yemek, güzellik, aksesuar vb. birçok şey sayabiliriz. Her alanın kendisine has zaman zaman özgün bir modası oluyor. Bazen bir kitap modası oluyor, o dönem çok okunanlar arasına giriyor; bazen bir toka moda oluyor ve o sıralarda yok satıyor…
Genel olarak moda kelimesi, kıyafetleri kombin edebilme olarak adlandırılsa da, 1400’lü yıllardan bugüne kadar olan süre içerisinde kısa dönemlerde, kitleler tarafından en çok tercih edilen giysileri kullanma anlamı taşır. Bunun yanı sıra moda, kültürlere göre de değişiklikler gösterir. Mesela bir bölgede “moda” olan giyim stili, başka bir ülkede veya yörede moda ile alakası olmayan, hatta demode olarak görülebilir. Ya da bir ülkenin kraliçesi veya kralının giyim tarzı, yaptıkları bir aktivite ya da içtikleri bir çay, o ülkenin halkına örnek olup zamanla ortaya buna yönelik modalar çıkabiliyordu. Büyük ressamların resimlerinden mucitlerin buluşlarına kadar yapılan her noktanın, ayrıntının ve kişilerin modaya yön vermekte büyük bir etkisi de vardı.
Modanın Tarihi
Moda kavramının ilk olarak 1900’lü yıllarda ortaya çıktığı düşünülüyor. O dönemin terzilerinden Charles Worth’un yanında çalışan Paul Poiret’in, dört yıl sonra Paris’te kendi atölyesini açması ile yaptığı elbiseler moda ve terzilik açısından yeni bir buluş olarak görülüyor. Modanın tarihi gelişimini 1902’de Thomas Burbery’nin ilk olarak markasını gabardin üzerine yazdırması ve 1905’te gazetelerde moda eklerinin yayınlanmaya başlaması sürdürdü. 1906’da Guccio Gucci, moda alanında aksesuar üzerine çalışan şirketini Floransa’da kurdu, 1913 yılında ise Gabriel Coco Chanel şapka dizaynı ile moda dünyasına girdi. 1920′lerin başlarında moda evi açarak işine devam etti ve modanın tarihine damga vurdu. 1915’te çiçekli kıyafetleri ile Jeanne Lanvin popüler olurken, 1916’da I. Dünya Savaşı’nın insanlar üzerindeki etkisi modaya da yansıdı ve moda dünyasına askeri tarz kıyafetler görülmeye başlandı. 1927 Salvatore Ferragamo İtalya’da ayakkabı üretimine başlayarak moda dünyasına girdi. Şöhrete de ilk modern sandallar, patent hakkı 1936′da alınmış mantardan yapılmış sivri topuklar ve platform ayakkabıları ile kavuştu. 1933’te Rene Lacoste, dünyaca meşhur timsahlı t-shirtini ortaya koyarak moda dünyasında bugün bile etkisini gösteren damgayı vurdu. 1947’de ise moda devi Christian Dior Paris Avenue Montaigne’de ilk kez koleksiyonunu sundu. Korseyle sıkılmış beller, aşağıya doğru genişleyerek inen etekler Dior’un moda dünyasına kazandırdıkları arasındaydı. Yeni kadın, yeni imaj işte o defileden sonra moda tarihine girdi. Ayrıca yine bu yıllarda Christian Dior’un ‘’New Look’’ yani yeni görünüm adını verdiği moda akımlarından birine de tanıklık etti.
Paul Poiret
Jeanne Lanvin
60’lı yılların sonu 70’li yılların başlarında ise moda dünyasında yeni bir romantik stil doğdu. Böylelikle de modaya yün kumaşlar, pançolar, Hint şalları kazandırıldı. Bu arada 1965’te Paco Rabanne, metal elbiseler üretmeye başlayarak modaseverlerin arasında bir sansasyon oluşturdu. Devamında gelen 70’li yıllarda da ünlü Japon modacıları Kenzo Takado, Mitsuhiro Matsuda, Yohji Yamomoto, Issey Miyake sayesinde Avrupa moda trendlerinde Doğu rüzgârları hissedilmeye başlandı. Bu modacılar tarafından bir yandan orijinal Avrupa giysileri üretirken, diğer yandan da gelenekselleşmiş Doğu kıyafetleri üzerine çalışmışlar. Moda dünyasına estetik kavramını ise 80’li yıllarda Georgio Armani’nin kazandırdığı bilinir. 1978 yılında ise Versace ilk pret-a-porter koleksiyonunu sunarak o yılların moda dünyasına hakim olan havayı değiştirmiştir. Versace bu koleksiyon ile beraber reklam çalışmalarına da büyük önem vererek o zamanın moda dünyasında reklama ayrılan bütçelerin üzerine bir planlama yapar ve ilk defa Super Star sistemini moda ile birleştirmeyi başarır.
Günümüzde Moda
Modanın tarihini önemli noktalara vurgu yaparak anlatmaya çalıştık ama artık o yıllar geride kaldı. Değişen, gelişen dünya, sürekli ilerleme halinde olan teknoloji; şüphesiz moda dünyasını da etkiliyor. Ve artık moda kavramı da değişiyor.
Moda, geçmişten bugüne duruşu itibariyle çok güçlü bir kelime. Çok kapsamlı ve herkese göre anlamı değişebilen bir kavram. Günümüzde de anlamca çok çeşitli şekillerde kullanılabiliyor. Yalnız değişmeyen bir şey varsa o da işlevsel olarak moda, işini hala moda tarihine yerleştiği şekilde gerçekleştiriyor.
Bugün artık moda, toplumların eğilimlerini tespit ediyor. Her yeni moda trendi, klasik olmasa bile mutlaka ona “moda akımı” ya da “moda trendi” ikilemesi kazandıracak kadar taraftar bulabiliyor. Alım gücünün artması insanları moda konusunda harcama yapmaya daha da itiyor. Üstelik teknolojinin gelişmesi ile beraber de moda ile ilgili aklınıza gelebilecek her şey çok daha kolay satın alınabiliyor. İmkânlar arttıkça, insanlar artık kıtalar arası bile istedikleri, rüyalarına giren “moda”ya dair ne varsa satın alıp kısa bir süre içerisinde de o ürüne kavuşabiliyor. Artık her şeyin internet aracılığı ile büyümesi gibi moda da internette oldukça büyük yer edindi kendisine. Moda ile ilgili son haberlerden, firmaların son moda koleksiyonlarına, moda trendlerinden moda kültürüne hatta moda tarihine kadar modanın her alanındaki bilgiye ulaşabiliyor. Böylece internet, tüm dünyadaki moda severler için çok etkileyici bir hal alıyor.
Dünyanın her yerinde, durmaksızın gelişen moda sektörü aynı zamanda kendi pazarını da oluşturuyor. Büyük moda haftaları, tüm dünyanın gözleri önünde, büyük bir dikkat ve titizlikle takip ediliyor. Artık moda ile özdeşleşen, modanın başkentleri diyebileceğimiz şehirler var. Bunlar arasında New York, Milano, Paris ve Londra başı çekiyor ama daha birçok şehirde de moda adına büyük işler yapılıyor, projeler üretiliyor. Modanın kalbi dediğimiz büyük şehirler dışında moda dünyasına yön vermeye hazırlanan şehirler arasında ise Dubai, Berlin, Tokyo, Roma, Miami, Hong Kong, São Paulo, Sidney, Barcelona, Madrid, Viyana, Yeni Delhi ve Los Angeles’ı sayabiliriz.
Ünlü Modacılar Neler Söylemiş ?
Geçmişten günümüze her devre damgasını vuran modacılar oldu şüphesiz. Şimdi hepsi birer efsane ve markaları dünyanın en bilindik moda devlerinden biri. İşte moda dünyasında iz bırakan, modaya yön ve gönül veren modacıların en bilindik sözleri…
“Amaç insanları değiştirmek değil, kim olduklarını kıyafetlerle anlatma fırsatı vermek.” Dries Van Noten
‘’Moda değişir ama stil devam eder.’’ Coco Chanel
“Şıklık, üzerinizdeki kıyafetten çok, bir kişilik meselesidir.” Jean-Paul Gaultier
“Bir kadın, siyah küçük elbise ile asla fazla veya az şık giyinmiş olmaz.” Karl Lagerfeld
“Sadece çok akıllı kadınlar, sade bir stile sahip olmayı başarabilirler.” Stendal
“Stil ve moda arasındaki fark, kalitedir.” Giorgio Armani
“Bunca yılda öğrendiğim şey; önemli olanın kıyafet değil, onu giyen kadın olduğudur.” Yves Saint Laurent
“Hangi ayakkabıyı giyeceğiniz konusunda düşündüğünüz süre hiçbir zaman çok fazla değildir. Her ne kadar bazı kadınlar çok önemsemese de bir kadının zarafetinin en büyük kanıtı ayaklarındadır.” Christian Dior
‘’Moda sadece elbiselerden oluşmaz. Moda gökyüzünde, moda sokakta, moda düşündüklerimiz ve yaşadığımızdır.’’ Coco Chanel
“Stil, deneyim ve kültürün karışımından oluşur. Bir karizması vardır. Moda ise stilden sonra gelen geçici şeylerdir.” John Fairchild
“Ben sanatçı değilim. Sadece moda tasarımcısıyım ve hep iki kollu ceket tasarlarım.” Tom Ford
“Moda, tasarımcıların size yılda 4 defa önerdiğidir. Stil ise sizin hangisini seçtiğiniz…” Lauren Hutton
“Ben bir moda tasarımcısı değilim. Moda okumadım, çizim yapamam. Ama bir eşarptan bile elbise yapabilirim’’ Kate Moss
“Özellikle bu dönemde insan ilişkileri çok hızlı olduğundan dolayı moda, kendinizi tanıtmada anlık dildir.” Miuccia Prada
“Stil ve moda arasındaki fark kalitesidir.” Giorgio Armani
“Her zaman stilin, modadan daha önemli olduğuna inanırım.” Yves Saint Laurent.
‘’Modayı yapmıyorum. Ben modayım.’’ Coco Chanel
‘’Moda yaşamı güzelleştiren, tıpkı müzik gibi anlara keyif katan popüler bir tasarım kültürüdür.’’ Arzu Kaprol
‘’Bugün moda olan bir giysi; 10 yıl sonra itici, 30 yıl sonra ilginç,
50 yıl sonra ise müthiş kabul edilecektir.’’ Levier
Diana Kotb
Diana Kotb
Muhafazakar Moda veya Tesettür Modası
Modayı açıklamak için bir yazı yeterli olmaz, muhafazakar moda veya tesettür modası ise kitaplar dolusu yazıyı gerektirir. Artan alım gücü, gittikçe yükselen tüketim grafiği, değişen dünya ve hayatlar muhafazakar kitlenin yönelim ve gidişatlarını da değiştirdi. Tesettür modası veya muhafazakâr moda olarak anılan durumda da büyük bir kavram karmaşası yaşanıyor. Tüm bunların dışında moda elbette herkes için sınırları, zevkleri içerisinde geçerlidir. Günümüzde muhafazakar kadınlar da ölçüleri dahilinde modern ve şık olabilir, modayı yakından takip edip kendisine uyarlayabilir. Tesettür modasına hizmet eden birçok marka ve tasarımcı da çalışmalarını bu yönde yapıyor, muhafazakar moda güncellikten ve popüler kültürden geri kalmıyor. Hatta muhafazakar moda ile ilgili fuarlar veya tesettür modası ağırlıklı festivaller de düzenlenerek moda sektöründe önemli gelişmeler kaydediliyor.