Özellikle Hac ve umreden gelenlerin en tatlı hediyesidir hurma. Ramazan sofralarının baş tacı, orucu açarken ilk lokmadır. Kur’an-ı Kerim’de adı geçen ender meyvelerden biridir. Ancak hurma, sadece Ramazan ayında değil, her zaman yenilebilecek özelliktedir. İçeriğindeki maddeler vücuda çok faydalı olup, aynı zamanda da bir şifa deposudur. Hurmanın sağlıksal faydalarına geçmeden önce, bu çok özel meyveyi tanıyalım.
Hurma ağacı
Hurma diğer adıyla ‘nahle’ olarak bilinir. Hurma ağacı palmiyegillerdendir ve sıcak iklimlerde yaşar. Yaklaşık sekiz bin yıldan beri var olduğu bilinmektedir. Hurma ağacının yetişmesi için iki önemli unsur vardır: Biri su, diğeri ise sıcaklık yani güneştir. İkisinden biri yeterli gelmediğinde hurma yetişmez. Hurmanın meyvesi için: ‘Kökü sudan, tepesi güneşten ayrılmamalıdır’ denir. Hatta değişik kaynaklarda; ‘Hurmanın ayağı cennette, başı ise cehennemde olmalıdır’ diye geçer. Suyu bol yerde ekilen hurma ağaçları, büyüyüp boy atarlar. Ama meyve verme sürecinde yeterli güneşi bulamadığından meyvesi olgunlaşmaz. Hurma ağacı yaprağını hiç dökmez. Hurma ağacının gövdesi geniş, silindirimsi ve uzundur. Bu iri yapı, sıcak ortamda hayatını devam ettirebilmesi için sürekli su istemektedir.
İnsana en çok benzeyen bitki ‘hurma’
Hurma, birçok özelliği ile insana benzer. Nasıl mı? Kısaca anlatalım. Hurma, aynı insan gibi büyür ve yetişir. Genel yapısı itibariyle dünya üzerinde insana en çok benzeyen bitki olarak bilinir. Hatta bazı eski kaynaklarda; Hz. Adem’in yaratıldığı toprağın, kalan kısmından hurma ağacının yaratıldığı yazar. Efendimiz (SAV) de bir hadis-i şeriflerinde; “Halanız olan nahleye saygı gösteriniz” buyurmaktadır. Hurma ağacı, aynı insan gibi yavrular ve yaklaşık ömrü de insan kadar yani 60-70 yıl arasıdır. Nasıl ki insanoğlu vücuduna ağrı bir darbe aldığında yaşayamazsa; hurma ağacı da aynı şekilde bedenine ağır darbe alırsa yaşayamamaktadır. Hurma ağacının biyolojik yapısı da şaşırtıcı derecede insana benzer. İnsanın vücudunda olan birçok madde hurmada da bulunur. Örneğin; yağ, protein, vitamin ve minareler gibi. Yani bir insan sadece bir hurma yiyerek yaşayabilir. Hurmanın da insan gibi dişi ve erkek türü vardır. Ağaçtaki meyveleri de sadece dişi ağaçlardan oluşur. İnsana benzeyen en ilginç özelliği ise, hurma ağacı çekirdekten yetmez ve aynı insan gibi yavru verir. Dişi hurma ağacı, aynı bir kadın gibi doğum yapar. Hurma ağacı yetiştiricileri, aynı insandaki sezaryen yönteminde olduğu gibi, gövdesinden yarılır. Çıkan yavruları ise özel bir alet ile alınır ve dişi ağacın görebileceği yakın bir mesafeye dikilir. İnsan yavrusu annesine nasıl ihtiyaç duyuyorsa, yeni dikilen hurma ağacı da böyledir. Yeni fide, mutlaka annenin görebileceği yakınlıkta bir yere dikilir. Şayet daha uzağa dikilirse, yavru fide ölür. Anne hurma ağacı da küser ve meyve vermez. Bir hurma ağacı, aynı kadının en verimli dönemi olan 15-40 yaşları arasında meyve verir. Hurma ağacının dişi ve erkek olduğu da son derece belirgindir. Dişi hurma ağacının dalları, aynı kadınlarda olduğu gibi uzun ve aşağı doğru salıktır. Erkek hurma ağacı ise, yine erkekte olduğu gibi dalları yukarı doğru ve dik durur. İnsanda olduğu gibi, hurma ağacı da bolca susuz ve güneşsiz yaşamını sürdüremez.
Peygamber yiyeceği ‘hurma’
Hurmanın bir özelliği de hamilelik döneminde iyi bir besleyici olmasıdır. Hurmanın aynı zamanda rahim kaslarını kuvvetlendirmesi ve doğumu kolaylaştırmasıdır. Kur’an-ı Kerim’de Meryem suresinde, Hz. Meryem’e doğum öncesinde hurma yemesi şöyle söylenir: ‘Derken doğum sancısı onu bir hurma dalına sürükledi. Dedi ki: ‘Keşke bundan önce ölseydim de, unutulup gitseydim.’ Altından (bir ses) ona seslendi: ‘Hüzne kapılma, Rabbin, senin altında bir su arkı kılmıştır. Hurma dalını kendine doğru salla, üzerine henüz oluşmuş taze hurma dökülüversin. Artık, ye, iç, gözün aydın olsun.’
Peygamber efendimiz (SAV) bir hadisinde hurmanın faydasını şöyle söylemektedir: ‘Kadınlarınıza loğusa döneminde hurma yediriniz. Kim loğusalığında hurma yerse, onun çocuğu akıllı ve ağırbaşlı olur. Çünkü hurma, Hz. Meryem’in loğusalığındaki yiyeceği idi.”
Hurma son yıllarda bilimsel incelemelere de tabi tutulmuştur. Hurma sadece meyve değil, aynı zamanda bir ilaç olduğu da kabullenilmiştir. Mineraller açısından çok zengindir. Günümüzün en önemli sorunlarının başında olan kanser ve strese iyi geldiği bilinmektedir. Uzmanların yaptıkları araştırmalar göre, sinirleri güçlendiren B6 vitamini ve magnezyum hurmada bolca bulunmaktadır. Bazı türleri yüksek miktarda şeker içerir, ancak meyve şekeri olduğundan, vücut tarafından daha kolay enerjiye çevrilmektedir. İçeriğindeki lifler sayesinde, kabızlığa çok iyi geldiği de tespit edilmiştir. Kendiniz yorgun ve halsiz hissettiğiniz zamanlarda güne iki hurma size yeniden enerji verecektir. Ayrıca spora gitmeden önce yenilen hurma, verdiği enerji ile spor sonrası oluşabilecek halsizliğe karşı da iyi gelir.
Hurmanın kaç çeşit olduğu tam olarak bilinmekle birlikte, en bilinen türü ise ‘acve’ hurmasıdır. Bu hurmayı özel kılan ise Peygamber Efendimizin elleriyle diktiğine inanılmasıdır. Acve hurması o tarihlerden beri sadece Medine’de yetiştirilmektedir. Diğer hurmalara göre, daha büyük ve daha koyu renktedir. Yine peygamber Efendimizin bir hadisinde: ‘Kim her gün sabahları aç karnına 7 acve hurması yerse, sabahtan akşama kadar ona ne sihir, ne de zehir zarar verebilir’ dediği bilinmektedir.
Hurmanın faydaları
- İftar vakti, vücudun beyin ve sinir hücreleri için gerekli olan glikozun en kolay karşılanması gereken zamandır. İşte hurma bunun için en iyi kaynaktır. Kan şekerini çok iyi dengeler.
- İçeriğinde en az 20 farklı aminoasit içermektedir. Bu yönüyle yaşlanmaya karşı etkilidir.
- Kansere karşı koruyucu doğal bir ilaçtır.
- Böbrek iltihabını ve böbrek taş oluşumunu engellemektedir.
- İçerdiği demir sayesinde anemiye karşı tedavi edici özellik taşımaktadır.
- Damar sertliği ve kolesterole karşı koruyucu görev yapmaktadır.
- Aç karnına tüketildiğinde bağırsak parazitlerini öldürmektedir.
- B1, B2 vitaminlerinin bir arada bulunmasından dolayı karaciğeri korumaktadır. Ayrıca zengin beta karoten içeriğiyle, hem karaciğer hem de göz sağlığı için faydalıdır.
- Hurma, emzirme döneminde süt artışını sağlamaktadır.
- Laksatif etkiye sahip olması sebebiyle kabızlığa karşı etkilidir.
- Stresli ve gergin iş hayatı olanlar, günde üç kez, iki tane hurma tüketmesi tavsiye edilmektedir.