Açık havada yapılabilecek faaliyetlerin azalmasıyla beraber kapalı alanlarda özellikle de alışveriş merkezlerinde vakit geçirmek psikolojiyi olumsuz yönde etkiliyor.
Emsey Hospital’dan Psikiyatri Uzmanı Uz. Dr. Mirvari Özaltay, özellikle mevsim geçişlerinde insanların ruhsal yapısında değişiklikler meydana gelebileceğine dikkat çekiyor. Özaltay, depresyona kadar gidebilecek bu yoldan korunma yolları ve tedavi yöntemleri hakkında bizlerle düşüncelerini paylaştı.
Psikoloji Üzerindeki Etkileri
Kışın güneş ışığını daha az almamız beyindeki bazı hormonların işleyişinde bozulmalara neden olabiliyor. Bu da depresif duyguları ön plana çıkarıyor.
Gecelerin uzun, gündüzlerin kısa, karanlık ve sisli olduğu bu günlerde; insan organizması normal olarak uyanık-uyku ritminin ihtiyaç duyduğundan daha fazla melatonin üretir. Uyku hormonunun fazla olması da yalnızca bedensel aktiviteyi durdurmakla kalmıyor, ruhsal durumunu da etkiliyor.
Melotonin hormonu insanı hareketsizleştirir, ruh halini olumsuz olarak etkiler, sürekli bir uyku halinde ve yorgun yapar. Kişi 10-12 saat uyusa bile kendisini dinlenmiş hissetmez, üstelik sürekli bir şeyler yemek ister. Bu da kilo alımını hızlandırır.
Bir yandan da güneşli havalarda gözün kornea tabakası tarafından alınan ve sinir yolları ile epifiz bezine iletilen ışık, melatonin üretimini azaltır. Melotonin hormonun artması da serotonin hormonunun azalmasına sebep olur.
Serotonin, yalnızca ruhsal yönden kendimizi iyi hissetmemizi sağlamaz; kanda ne kadar fazla serotonin varsa, ruhsal durum o kadar sağlıklı ve dayanıklı da olur.
Kış Depresyonu
“Kış depresyonu” olarak adlandırılan bu hastalık tablosuna sahip bazı kişilerde, kış mevsimiyle birlikte ruhsal durumlarında bazı değişiklikler meydana gelir. İsteksizlik, azalan enerji, huzursuzluk, artan iştah ve uyku isteği bunlardan bazılarıdır.
Dr. Norman Rosenthal SAD (Seasonal Affective Disorders), 20 yıl öncesinde “mevsimsel duygu bozuklukları”nın ruh hali ve ışık arasındaki ilişkiye dayanmakta olduğunu belirtmiş. Bugün kış depresyonundan dünya nüfusunun yaklaşık %10’unun etkilendiği biliniyor. Ayrıca stresli olaylarından herkesten daha fazla etkilenen, morali çabuk bozulan ve alıngan kişilerin kış aylarında daha fazla depresyona girdiği de belirtiliyor.
Tedavi Seçenekleri
Kış aylarının sebep olduğu depresyonda; ışık terapisi (foto terapi), depresyon tedavisinde uzun süredir kullanılıyor. Sabah 06:00 – 08:00 arasında yapay gün ışığı, özel spektrumlu lambalar aracılığıyla 30 dakikadan 3 saate kadar depresyonda olan kişiye uygulanır.
Güneşli günlerden mutlaka yararlanmalısınız. Mümkünse açık havada bol ışık almaya çalışın. Kapalı havalarda ise iç mekanları ışıklandırın. Kış boyunca sizi zihinsel ve ruhsal olarak doyuracak, zevkli hobiler planlayın. İsteksiz bile olsanız mutlaka yürüyüş, spor gibi belli bir fiziksel aktiviteyi hayatınıza katın.
Gerekli durumlarda da doktor tavsiyesi ile ilaç tedavisine gidilebilir. Ruhsal bir çöküş ve kontrol kaybı hissedildiğinde vakit kaybetmeden profesyonel yardım alınması gereklidir.