İnfertilite ya da kısırlık tanım olarak bir yıl korunmasız sağlıklı cinsel yaşantıya rağmen gebe kalamama durumudur diyebiliriz. Çocuk sahibi olmak istediği halde gebelik oluşmayan çiftlerde bu konu ile ilgilenen bir hekime başvurulduğunda bazı testler istenmektedir. Bu temel testleri kadının muayenesi ve hormon testleri, erkeğin sperm analizi ve iyi bir rahim filmi olarak ifade edebiliriz. Bu temel değerlendirme bize öncelikle bir sorun olup olmadığını gösterir. Ve tespit edilen soruna göre ileri tetkik gerekip gerekmediğini de… Erkeğin sperm analizinde sorun olduğunda yol bellidir, öncelikle kısırlık tedavilerine aşina olan iyi bir üroloji hekimi ile görüşme ve sonrasında sperm değerlerine göre aşılama ya da tüp bebek tedavisi yapılabilir. Peki kadının muayene, tetkik veya rahim filminde sorun olduğunda ne gibi bir yol izlenmektedir? İşte bu noktada tespit edilen soruna göre farklı yollar karşımıza çıkmaktadır.
Örneğin kadının muayenesinde yumurtalıklarda çikolata kisti yani endometriozis tespit edildiğinde yumurtalık kapasitesi detaylı değerlendirilmeli, tüplerin açık olup olmadığı rahim filmi veya laparoskopi dediğimiz endoskopik işlem ile ortaya konmalıdır. Endometriozis hastalarında tüplerde tıkanıklık ya da şişkinlikler olabilir; bu gibi durumlarda laparoskopi ile bu tüplerin açılması ya da çok hasarlı ise alınması veya bloke edilmesi gerekir. Yine yumurtalıklardaki çikolata kistleri çok büyük ise laparoskopi ile kist yumurtalık dokusundan sıyrılarak çıkarılabilir. Zaman zaman da rahimde adenomyozis denilen çikolata kisti hastalığı odakları muayene ve ultrasonografi esnasında tespit edilebilir. Yine bu yapılar rahim içerisini çok daralttığında laparoskopik olarak çıkarılmaları gerekebilir. Bazen de endometriozis olgularında rahim içerisine doğru büyüyen polip denilen et parçası olarak ifade edilen yapılar ultrasonografide gözlenir. Bu durumda da histeroskopi dediğimiz endoskopik bir işlem ile rahim içerisine ince bir optik ile girilerek bu yapılar çıkarılabilir ve rahim bu yapılardan temizlenir. Yani bize çocuk istemi ile gelen endometriozis hastaları laparoskopi ve histeroskopi yapılması gerekebilecek hasta grubudur. Bu kadınlarda laparoskopi ve histeroskopi sonrası kendiliğinden gebelikleri görebiliyoruz. Yani endometriozis hastaları laparoskopi ve histeroskopi sonrası kendiliğinden gebe kalabilir. Tabi burada kadının yaşı veya yumurtalık kapasitesi beklemeye müsaade etmeyebilir, doğrudan tüp bebek tedavisine de geçmek gerekebilir. Kadın yaşı ileri ise veya yumurtalık kapasitesi zayıf ise zaman kaybetmeden tüp bebek tedavisine geçmek daha doğru olacaktır.
İnfertilite problemi olan çiftlerde kadının muayenesinde ve ultrasonografisinde rahim içerisinde polip tespit edildiğinde, büyük myomlar olduğunda, rahim içerisinde perde ya da septum olduğunda ya da rahimde şekil bozukluğu olduğunda laparoskopi veya histeroskopi yapılması gerekebilir. Bu kadınlarda laparoskopi veya histeroskopi sonrası kendiliğinden gebelikler oluşabilir. Altı ay ya da bir yıl beklenmesi uygun olacaktır. Tabii kadın yaşı ileri ya da yumurtalıklar zayıf olduğunda beklemek uygun olmayacaktır, zaman kaybına yol açabilir.
Yine infertilite sorunu olan kadınlarda çekilen rahim filminde yani HSG’de tüplerde şişkinlik, tıkanma, rahimde şekil bozukluğu ya da rahim anomalisi tespit edilebilir. Bu durumlarda laparoskopi ya da histeroskopi ile sorunu ortadan kaldırıp tüp bebek tedavisine geçildiğinde tedavi başarısı daha yüksek olacaktır.
Laparoskopi ya da histeroskopi endoskopik işlemlerdir, günübirlik olarak yapılırlar yani gece hastanede yatmaya gerek olmaz çoğunlukla. Laparoskopide göbek deliğinden çok ince bir kamera ile karın içerisine girilerek sadece ufak deliklerden işlemler gerçekleştirilir. Karın cildinde üç tane delik olup herhangi başka bir kesi genellikle olmaz. Ve işlem sonrası 1-3 gün içerisinde gündelik yaşantıya dönülebilir. Histeroskopide ise vajinadan ince bir optik ile rahim içerisine girilerek işlemler gerçekleştirilir, herhangi bir dikiş ya da kesi olmaz. Ertesi gün normal yaşantıya dönülebilir.
Son söz olarak, laparoskopi ve histeroskopi infetil çiftlerde yani çocuk isteyen çiftlerde hem kendiliğinden gebelik şansını arttırmakta hem de sonrasında yapılacak tüp bebek tedavisinin başarısını yükseltmektedir. Burada kritik faktör kadın yaşı ve yumurtalık kapasitesi olup ileri yaş kadınlarda ya da yumurtalık kapasitesi zayıf olan kadınlarda laparoskopi veya histeroskopi yapıldığında bekleme süresi uzamamalı ve bir an evvel gebeliğe ulaşmak için gerekirse hemen tüp bebek tedavisine geçilmelidir.
Prof. Dr. Banu Kumbak Aygün
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Telefon: 05354612244
https://www.banukumbak.com
http://www.instagram.com/banukumbak/
http://www.facebook.com/drbanukumbak
httpv://www.youtube.com/watch?v=c/profdrbanukumbakaygun